Nadat eind 1996 de vrede is getekend in Guatemala heeft de Waarheidscommissie onderzoek gedaan naar de “burgeroorlog” die 36 jaar had geduurd. De commissie heeft het rapport de naam gegeven “De herinneringen aan het zwijgen”.
De waarheidscommissie onderstreept dat de Maya-bevolking op dramatische wijze slachtoffer werd van de periode van het geweld. De burgeroorlog heeft naar schatting 200.000 levens gekost, voornamelijk van Maya-indianen, waaronder zeer veel vrouwen, en tientallen duizenden kinderen.
De overlevenden hebben nu maar een wens: het herbegraven van hun vermoorde familieleden en vrienden. Want pas als de doden waardig te rusten zijn gelegd, kunnen ook de levenden tot rust komen.
Gedeelte van een lied, gemaakt door een moeder die aanvankelijk twijfelde of het lichaampje uit het massagraf dat van haar zoontje was:
….En Dona Maria zoekt haar zoon. Ze weet niet zeker of het zijn kleren zijn,
maar in haar droom ziet ze haar dode zoon met die kleren aan en hij zegt haar:
Bedankt mama, nu ben ik vrij.
Kijk mama, dit zijn mijn kleren.
Bedankt mama, nu ben ik vrij.
Kom mama, vertel dit verhaal….